Ferhenga Hemîdî

Amadekar: Jan Dost

Ev ferheng di eslê xwe de kurdî - erebî ye. Danerê wê ereb bû lê li welatê kurdan demek baş mabû û pêwistiya ferhengeke bi vî awayî dîtibû. Di vê ferhengê de bi dehan navê gundên kurdan ên li Bedlîsê, Cizîra Botan û Bişêriyê û hdw hene. Ji bilî navên gundan, bi sedan peyvên resen ên kurdî di vê ferhenga giranbuha de hatine parastin û dem hatiye ku êdî serpoş ji ser wan rabe, ji zindana zimanekî biyanî derkevin, rizgar bibin û derbasî ferhengên me yên îro bibin. Navê gelek pîşeyan, alav û amûrên ku girêdayî wan pîşeyan in û herwiha navên gelek xwarin û dar û gul û giya û tiştên ku divê em kurdiya wan hîn bibin jî di vê ferhengê de hene.

Bu sözlük kürtçe ve arapça dır. Ama Jan Dost arapçasını da kürtçeye çevirerek kürtçe-kürtçe haline getirmiştir. Kitabın hazırlayan Yusif Diyadin Paşa Bir dönem Bitlisin Mutki ilçesinin kaymakamlığını yaparken bir kürtçe-arapça sözlük ihtiyacına binaen böyle bir çalışma yapmış ve ilk olarak 1893 yılında bu sözlüğü istanbulda basmıştır. Bu sözlüğün içinde birçok kürt köyünün ismi bulunmakla birlikte birçok meslek, yemek, çiçek ve ağaç isimleri mevcuttur.