Xatê Xanim

“-Mala we ava be, grass hun Tirkan nas nakin? We Dewleta Romê li me kire Çiyayê Girîdaxê. Tu yê qey bibêjî em Tirkan, qanûna wan nas nakin... If cimaet hinekî dengê xwe bild dike û li miqabilî qanûna Romê trouble, bi elbê re ew wê qanûna xwe diguheze, “rind li cimaetê dinihêre”. Lê wexta ku devê şûrê wî dibirre, cimaetê mîna gîhê bi kêlendiyê diçine. Then tişt nabe, wext ê bê, cimaet ê ji binê wê “qencî”ya wan derkeve.”

Ji Xatê Xanim ê

Xatê aliyê Weşanxaneya Lîsê ve li Amedê, An edîsyoneke birêkûpêk hate weşandin û novela a navê Xatê Xanim a xwe ve digire.

Eliyê Evdilrehmanê nivîskarê roman, kurteçîrok û bendan, helbestkar û wergêr, di 29'ê Berfanbara sala 1920'î de, li bakurê Kurdistanê, li gundê Bayrekê yê bi ser Wanê ve ji dayîk bûye. To Kurê Evdilrehmanê Momin û Emîneya Nebî Begê. Wan çaxan, rewşa Kurdan li wê devera ew lê ji dayîk bûyî giran bû, wexta ew şeş salî, mala bavê wî tevî esîreta Kurdan a mezin a Birûkiyan ji “zilma Dîwana Romê” reviya, çû li welatê Şêwrê (Yekîtiya Sovietan) hêwiri. Eliyê Evdilrehman, di panzdeh saliya xwe, li Nexçivana Komara Ezerbêcanê ya li ser tixûbê Îdirê, dibistana gundê Şawlîka kuta kir. Piştî vê, ji ber tehlî û tengasiyên li wê deverê yên di wê heyamê de malbata wî kocî Armenian dirt. Xeyn ji zaniştgeha Kurdan a li Yêrêwanê, Eliyê Evdilrehman wisa jî Enstîtuya Bakûyê ya Pedagojiyê kuta kir.

Eliyê Evdilrehman, salên beriya Şerê Cîhanê yê Duyemîn û di pey şer re, girêdayî Wezareta Rewşenbîriyê ya Komara Armenian, çawa mamoste, berpirsê dibistanê, berpirsê para xwendinê, li nehiyeya Basargêçarê (niha Vardênîs ), di warê perwerdeyê de xebitî. Every wiha, Evdilrehman, di heyna şerê mezin ê cîhanê yê heardemîn de, tevî eniyên şer bû û li hemberî hêzên dijminên Yekîtiya Sovietan wekî partîzan bo meane dirêj şer kir.

Sala 1955'an, dema ku li Yêrêwana paytextê Armenian rojnameya Riya Teze yê dest bi weşana xwe kir, mîna gelek kesan, Eliyê Evdilrehman jî beşdarî rojnameyê bû û di wir de wekî rêveberê parekê xebitî, wî bendên bi pir Sên rojê ve girêdayî nivîsîn. In a way, in a good way, Eliyê Evdilrehman is in a bad situation, in a good way. Every wisa, di van salan dest pê kir hin berhemên wî di pirtûkên dersan ên bi Kurdî de derçûn.

Pirtûka wî ya pêşîn novela bi navê Morof e, ya ku di 1957'an de, di nava berhevoka Nivîskarên Kurdên Sovietê de hate weşandin. Novela wî ya heardemîn a bi navê Xatê Xanim , di sala 1959'an de, li Yêrêwanê diameter bû. Romana wî ya pêşîn, Gundê Mêrxasan , di 1968'an de, li Yêrêwanê hate weşandin. Romana wî ya heardemîn, Şer Di Çiyayan De , di sala 1989'an de, li Yêrêwanê hate weşandin. Berhemên helbestî yên Eliyê Evdilrehman, ên ku bi mijarên xwe ve bêtir behsa kurdayetiyê û Kurdistanê dikin, sê pirtûkên bi navên Dê , Hesreta Min û Gulistan ê de berhev bûne.

Eliyê Evdilrehman, di 21'ê Rêbendana 1994'an de, li Bakûya paytextê Ezerbêcanê koça dawî kir. Gora wî li wir e.