Ölüm ve Zaman

Çagdas fenomenolojiye etik alanindan getirmis oldugu önemli bir ton degisimiyle göze çarpan Emmanuel Lévinas'in 1975-76 akademik yilinda vermis oldugu derslerden olusan Ölüm ve Zaman'da, felsefe tarihinin Aristoteles, Platon, Kant, Hegel, Bergson gibi figürlerini okumasina ve özellikle Heidegger'in Varlik ve Zaman adli eseriyle bir hesaplasmasina tanik oluyoruz.

Heidegger bir yandan saatlerin ölçtügü varsayilan nesnel bir zaman anlayisina karsi getirdigi elestirilerle, Bergson'un süre kavraminda oldugu gibi, varolusun kendine özgü zamansalligini ölümlülük kosulumuzla yakin iliskisi içinde ele almis olmasiyla takdir edilirken, öte yandan da Dasein (ora-da olan) çözümlemelerinde temel varlikbilim tasarisi içinde kaldigi için elestirilir. Ölümün insani varolusun "en kendine has olasiligi" olarak görülmesi düsüncesi, ölüme yazgili olmanin daha bastan bir kesinlik olarak bilinmesi, ölümün yol açtigi yoklugun daha bastan ve daima varolusun kendine özgü zamansalligini kaygi biçiminde kurmasi seklindeki Heidegger düsüncesi burada enine boyuna tartisilir.

Heidegger ölümü, "ben"in ölümünden itibaren "kendi ölümüm" olarak betimlemekte, "ötekinin ölümü"nü özgün olmayan bir deneyim olarak ikincil duruma getirmektedir. Lévinas ise ölümün yol açmis olabilecegi kaygi biçimini, her ne kadar deneyimin terimlerine dirense de, esas olarak "ötekinin ölümü"nden türetmeye girisir. Öteki'yle iliskim, onun ölümü karsisindaki sorumlulugum ve onun yoklugunun ortaya çikardigi soru, "yanit yoklugu", benim varliga tutunma gayretimi (conatus) daha bastan tehdit eden "kendi ölümüm"ün olasiligindan duygulanim açisindan daha güçlü ve ondan daha önseldir. Öteki'yle iliskim, asla "özdes" olanin terimlerine (Ayni'nin Ötekisine) indirgenemeyecek, dolayisiyla bilmeye ve bilincin yönelimsel edimlerine direnen, asla bir eszamansallikta bir araya toplanamayacaktir; zamanin sonsuz olanla bir iliski oldugu benim kendi ardisik zamansalligimdir.

Lévinas'ta varlikbilimin terimleriyle bir varlik-olmayan olarak bile belirlenemeyerek bilmece niteligini koruyan ölümden ve de artik kronolojik bir dizi içinde anlarin art arda gelmesinden ibaret olarak tasarlanamayacak yeni bir zaman düsüncesinden itibaren asla ödesmis olamayacagim bir sorumluluk dogar. Burada artik sonsuzluk düsüncesi varlikbilimsel veya teolojik bir içerik kazanmis, temsil edilebilir bir ebediyet veya bir "öte dünya" tasarimi degildir; belki sadece bir ayrilma ve elveda (adieu) biçimine sahiptir



Sayfa Sayisi: 160

Baski Yili: 2014


Dili: Türkçe
Yayinevi: Ayrinti Yayinlari

Ilk Baski Yili : 2006

Sayfa Sayisi : 160

Dil : Türkçe