İkinci Xanî - Xaniyê Duyem Hacî Qadirê Koyî

Elinizdeki bu çalışma, Celadet Bedirhan tarafından “İkinci Xanî” olarak adlandırılan Hacî Qadirê Koyî hakkında yaptığımız bir araştırmadır. Ehmedê Xanî’nin 17. yüzyıldaki Kurmancî sesi 19. yüzyılda Hacî Qadirê Koyî’nin Soranî sesiyle Kürdistan’da yeniden yankılanmıştır. Bakur’da Xanî hakkında yeteri kadar çalışma yapılmış, fakat bildiğimiz kadarıyla Koyî hakkında özellikle kitap seviyesinde müstakil bir araştırma henüz yapılmamıştır. Bu boşluğu doldurmaya mütevazi bir katkıda bulunmak amacıyla bu araştırmayı yapma ihtiyacını duyduk ve bunu iki dille, Türkçe ve Kürtçe yapmayı uygun gördük. Türkçe bölümde örnek verdiğimiz şiirlerin orijnal Soranî formlarını Türkçe çevirileri; Kürtçe bölümdeki bu örnekleri de Kurmancî çevirileri ile birlikte verdik.

Bakur Kürtlerinin bu İkinci Xanî’yi tanımalarında bu araştırma denizden damla bile olsa bir katkıda bulunmak amacıyla hazırlanmıştır.

Kadri Yıldırım

Ev xebata ber destê we lêkolînek der bareyê Hacî Qadirê Koyî de ye ku Hacî ji alîyê Celadet Bedirxan ve wekî Xanîyê Duyem tê binavkirin. Dengê Ehmedê Xanî yê kurmancî yê sedsala 17. di sedsala 19. de bi dengê Hacî Qadirê Koyî yê soranî li Kurdistanê ji nû ve olan daye. Li Bakur der bareyê Xanî de têra xwe xebat hatine kirin; lê bi qasî ku em dizanin der bareyê Koyî de bi taybetî di asta pirtûkan de lêkolîneke serbixwe hêj nehatiye kirin. Bi amanca tijekirina vê valayîyê bi tevkarîyeke mutevwazî me hewcedarî û guncav dît ku em vê lêkolînê bi du zimanan, bi tirkî û kurdî bikin. Me helbestên soranî yên resen di beşa tirkî de digel wergera wan a tirkî; yên beşa kurdî jî digel wergera wan a kurmancî dane.

Ev lêkolîn bi amanca ku bi qasî dilopek ji deryayê be jî kurdên Bakur vî Xanîyê Duyem nas bikin hatîye amadekirin.

Kadri Yıldırım