Mehabad Kürt Cumhuriyeti (1945/46)

Mehabad Kürt Cumhuriyeti (1945/46) - Aydın Akyüz


“Mehabad Kürt Cumhuriyeti”ni tarih çalışmasının konusu yapmak ve bu deneyimden öğrenmek aynı zamanda bir yöntem sorunudur. Bu konuda onlarca çalışma mevcut. İddiamız 1945/46 Rojhilat Devrim sürecini marksist yöntemle ele almaktı. Dolayısıyla bu yöntemden hareketle liberal ve dar ulusalcı yaklaşımları aşarak (Aşmayla toptan bir reddiyeyi değil, ileri yanlarını alıp geri yanlarını aşıp yeni bir sentez kurmayı anlıyoruz) bu tarihten onların kavram ve kategorilerini temizleyerek gerçekliği yerli yerine oturtmaktı amacımız.
1945/46 devrim sürecini uluslararası kamuoyu ağırlıkla Amerikan, İngiliz ve Fransız gazetecilerin ve diplomatların kaleminden çıkan haberler, yazılar ve röportajlardan takip edilebildi. W. Aegleton ve Roosevelt Jr. adlı Amerikalı diplomat ve yazarların bu tarihin literatürü üzerinde burjuva liberal bakış açısı, kavram ve kategorilerin baskın olmasına yol açmıştır. Bu konuda zamanında gazetelere ve dergilere düzenli yazan ve sonradan kitaplaştırılmış bu iki diplomat ve yazarın birkaç istisna dışında konuyla ilgili literatürün şekillenmesinde belirleyici olduğunu söyleyebiliriz.
2022 yılındaki İran halk ayaklanmasının fitilinin ateşlendiği yer olması, ayaklanmaya daha örgütlü ve nitelikli katılım göstermesi yönleriyle Rojhilat yeniden dünya gündemine girdi. “Jin, Jiyan, Azadi” parolası İran genelinin ortak şiarı haline geldi. Devlet saldırılarına karşı öz savunmaya geçmesi birkaç günlüğüne devrimci otoritenin hakim kılınmasıyla Mehabat ismi yeniden uluslararası ajansların bültenlerinde yerini aldı. Çelik aldığı suyu hatırlattı…