Zamanda yankılanan sesiyle Xanî’nin Kürt ve dünya edebiyatının şaheserlerinden sayılan Mem û Zîn’i, hakikatin sırrına aşkla erişen kahramanların anlatısıdır. Biri ay biri güneş olan aşıkların kirpikleri parlak yıldızlara benzer. Her biri birer incidir ve sedeften çıkıp “görülmek” ister. Her biri göğsüne bir hücre açar ve oraya aşkın çırasını koyup yakar. Mumla, pervaneyle, nehirle konuşur. Aynı tabutu özler. Saltanatın merkezi mamur Cizre’de yaşanmış, adanmaya dayalı bir aşkı “yaşarız” Mem û Zîn’de.  Milat öncesinden beri anlatılan Memê Alan’ın yankılı sesini duyarız.

Yaralı kalbin sazı bas ve pes olsun

Bu aşkın sazendesi Mem ve Zîn olsun

İç derdin şerhini efsane kılayım

Ve Mem ile Zîn’i bahane kılayım

Perdeden öyle nağme çıkarayım ki 

Yeniden dirilteyim Mem ile Zîn’i

Mahzun olmuş hem seven hem de sevilen

Bugün işin ehli bir hekim gibi ben

Şifa olayım hem, tedavi edeyim

O çaresizleri ayağa dikeyim

Bağrı yanık Mem’in gönlünün derdini

Gönlün ta dibinden ahlar çeken Zîn’i